• Forsíða
  • Deildin
    • Um deildina >
      • Tilgangur ræktunardeilda
      • Stjórn
    • Fundargerðir >
      • 2022-23
      • 2021-22
      • 2020-21
      • 2019-20
      • 2018-19
      • 2017-18
      • 2016-17
      • 2015-16
      • 2014-2015
      • 2012-2013
      • 2011-2012
      • 2010-2011
      • 2009-2010
  • Ræktun
    • Ræktendur
    • Ræktunarkröfur
    • Pörunarsamningur
  • Heilsufar
    • Hnéskeljalos
  • Sýningar
    • Úrslit sýninga >
      • 2022
      • 2021
      • 2020
      • 2019
      • 2018
      • 2017
      • 2016
      • 2015
      • 2014
      • 2013
      • 2012
      • 2011
      • 2010
      • 2009
      • 2008
      • BOB & BOS '95-08
    • Stigahæstu hundar ársins >
      • 2022
      • 2021
      • 2019
      • 2018
      • 2017
      • 2016
      • 2015
      • 2014
      • 2013
      • 2019
      • 2012
      • 2011
      • 2010
      • 2009
      • 2008
      • Útreikningar stiga
  • Tegundin
    • Almennt um Chihuahua
    • FCI staðallinn á íslensku
    • FCI staðallinn á ensku
    • Ræktunarkröfur
  • Greinar
    • Hnéskeljalos
    • Stress
    • Svo þig langar að rækta?
    • Móðurafaáhrifin
    • Inn-ræktun, línu-ræktun, óskyld-ræktun ?
    • Innkall
    • Forðastu hundsbit
    • Leiktu við hundinn þinn
    • Sjálfboðastörf
  • English

Hnéskeljalos

 Höf.  Klara Símonardóttir, chihuahua.is

 Hnéskeljalos er sjúkdómur sem hrjáir marga smáhunda í dag. Einkenni sjúkdómsins er einna helst helti en ytri einkenni koma iðulega ekki fram fyrr en sjúkdómurinn er kominn á nokkuð hátt stig.

Hvað er hnéskeljalos?

Hnéskeljalos er sjúkdómsheiti á ástandi sem verður þegar hnéskel hleypur út af sinni réttu braut en hnéskelin á að hreyfast upp og niður með hreyfingu fótar. Þegar hnéskeljalos er til staðar getur hnéskelin hlaupið úr grófinni sem hún á að sitja í út til annarar hvorrar hliðarinnar. Hnéskeljalos var áður fyrr talið smáhundavandamál en aukning hefur verið í greiningu á sjúkdóminum hjá stærri tegundum á síðustu árum.

Almennt er talið að hnéskeljalos komi til vegna erfða en þó eru einstaka tilfelli talin álags- eða áverkatengd en það á helst við þegar los kemur skyndilega upp í 5-8 ára hundum sem hafa þangað til verið án hnéskeljaloss. Hlutur umhverfisþátta í hnéskeljalosi er óþekktur en talið er víst að aukin þyngd auki á losið.

Mjög misjafnt er hversu mikið hnéskeljalos háir hundinum, bæði fer það eftir alvarleika lossins og einnig er það einstaklingsbundið en tveir hundar með sömu gráðun á losi geta sýnt mjög mismunandi einkenni. Helti er aðal einkenni hnéskeljaloss en hundurinn gerir sitt besta til þess að þurfa ekki að leggja mikið fótinn ef ástandið er slæmt. Suma hunda hrjáir lítið hnéskeljalos nánast ekkert og haltra þeir aðeins einstaka sinnum, aðrir hundar eru með það mikið hnéskeljalos að þeir hafa afar takmarkaða hreyfigetu, eiga erfitt með hopp og spretti og gera sitt besta með líkamsstöðu og beitingu til að álagið verði sem minnst á afturhlutann en álag verður þá mun meira á önnur svæði líkamans í staðinn.

Hnéskeljalos getur aukist með aldri hundsins og eykur líkur á gigtar- og bólgumyndun í liðunum í kring.

Hnéskeljalos er ekki bundið við hreinræktaða hunda en tíðni þess er mis há eftir tegundum. Þær tegundir sem helst er talað um hnéskeljalos í eru m.a. Pomeranian, Yorkshire terrier, Poodle, Maltese, Chihuahua, Boston terrier o.fl. en skoða má í töflu 1 þær tegundir sem oftast hafa greinst með hnéskeljalos skv. tölum frá OFA í Bandaríkjunum (Orthopedic Foundation for Animals). Til þess að tegund fari inn á þennan lista þurfa að hafa borist vottorð fyrir amk. 50 hunda og er fjöldi vottorða fyrir hverja tegund mjög misjafn. Tafla 2 sýnir algengi hnéskeljaloss í þeim 11 tegundum á listanum þar sem yfir þúsund vottorðum hefur verið skilað inn. Á Íslandi er skylt að skoða 4 hundategundir fyrir pörun (sjá töflu 3) og eru kröfurnar settar til þess að hægt sé að kanna ástand stofnanna en þar sem mjög lítið er vitað um hvernig sjúkdómurinn erfist hafa ekki verið settar frekar ræktunarkröfur.

Greining:

Greining á hnéskeljalosi fer fram hjá dýralækni og þarf dýralæknirinn að þreifa stöðu hnéskeljanna á meðan hundurinn stendur í alla fjóra fæturna og sjá hvort hnéskelin er á réttum stað og hvort hægt er að færa hana til.

Gráðuninni er skipt í 3 stig (fyrir utan 0) en skalinn var áður 0-4

Gráða 0 – Hundurinn er ekki með hnéskeljalos við skoðun og hnéskelin föst á sínum stað.

Gráða 1 – Hægt er að ýta hnéskelinni til en hún fer aftur á sinn stað

Gráða 2 – Hnéskelin þvælist mikið utan grófarinnar en getur smollið á sinn stað sérstaklega ef hundurinn réttir úr fætinum

Gráða 3- Hnéskelin er almennt utan grófarinnar og erfitt er að færa hana á sinn stað ásamt því sem hún helst illa þar.

Meðferð:

Ómögulegt er að koma alveg í veg fyrir hnéskeljalos þar sem ekki er vitað hvernig það erfist og að hve miklu leyti enda er það þekkt að upp komi hnéskeljalos undan foreldrum og ættum án loss. Þó vona flestir og telja að það megi e.t.v. minnka líkurnar eitthvað að nota sem heilbrigðasta hunda til undaneldis.

Þegar hnéskeljalos kemur upp í skoðun gráðar dýralæknir hundinn og ræður gráðunin ásamt einkennum til hvaða ef einhverra aðgerða er gripið. Ef losið er vægt er yfirleitt aðeins mælt með reglulegri skoðun, réttri hreyfingu og því að þess sé gætt að hundurinn haldist í kjörþyngd. Rétt hreyfing fyrir hunda með hnéskeljalos er talin bein ganga á vatnshlaupabretti en þar sem það er í boði á mjög fáum stöðum hafa dýralæknar einnig bent á að bein ganga á sléttu undirlagi hjálpi til við að byggja upp vöðvana sem eiga halda hnéskelinni á sínum stað. Hlaup í þýfðu landi eru almennt ekki talin góð fyrir hunda með hnéskeljalos. Bætiefni fyrir liði, Glucosamine/Condritine og Omega 3 eru talin hafa góð áhrif á hnéskeljalos en fáar rannsóknir hafa verið gerðar á langtímaáhrifum og aldrei skal hefja töku bætiefni án samráðs við dýralækni.

Þegar mikið hnéskeljalos er til staðar sem hefur mikil áhrif á  lífsgæði hundsins eru fá önnur úrræði í boði en bólgu- og verkjastilling eða aðgerð. Aðgerðirnar skila ágætum árangri ef losið er miðlungs til mikið en sé það mjög mikið er ekki víst að aðgerð bæti ástand hundsins alveg þó hún geti létt á einkennum í einhvern tíma enda geta þá skemmdir á svæðinu verið óafturkræfar. Aðgerð við hnéskeljalosi tekur ekki langan tíma ein og sér en hún er mjög kostnaðarsöm og gera má ráð fyrir 2-3 mánuðum í endurhæfingu og sjúkraþjálfun eftir aðgerðina en hún er aðeins gerð á öðrum fætinum í einu.

Heimildir:

Orthopedic Fountadion for Animals

Working dogs magazine

American College of Veterinary Surgeons

International Veterinary Information Service

Tegund

Fjöldi skoðana

% í lagi

% með los

Pomeranian

1

472

57,6

42,4

Yorkshire Terrier

2

216

74,5

25,5

*Boykin  Spaniel

3

84

79,8

20,2

Amerískur Cokcer Spaniel

4

698

83,3

16,7

Ástralskur Terrier

5

112

88,4

11,6

Eurasier

6

52

88,5

11,5

*Mi-Ki

7

175

88,6

11,4

Japanese Chin

8

107

88,8

11,2

Shetland Sheepdog

9

54

88,9

11,1

Chow Chow

10

304

89,5

10,5

Bedlington Terrier

11

101

90,1

9,9

Lhasa Apso

12

84

90,5

9,5

Tíbet Spaniel

13

64

90,6

9,4

Shar Pei

14

234

91,0

9,0

Labrador Retriver

15

465

91,8

8,2

*Tegundir ekki samþykktar af FCI

Tegundir með yfir 1000 vottorð

Tegund

Fjöldi skoðana

% í lagi

% með los

Boston Terrier

23

1437

94,5

5,5

Bichon Frise

24

1393

94,7

5,3

Coton de Tulear

29

1113

95,4

4,6

French Bulldog

30

1022

95,4

4,6

Poodle

33

1406

95,7

4,3

Border Terrier

47

1082

96,9

3,1

Havanese

49

3077

97,1

2,9

Cavalier King Charles Spaniel

59

3570

97,8

2,2

Flat-coated Retriever

67

1684

98,3

1,7

Newfoundland

91

1236

99,4

0,6

Mastiff

92

2152

99,7

0,3

Tegundir sem skylt er að hnéskeljaskoða fyrir pörun á íslandi

Tegund

Fjöldi skoðana

% í lagi

% með los

Chihuahua

22

800

94,4

5,6

Papillon

42

982

96,1

3,9

Miniature Pincher

48

139

97,1

2,9

King Charles Spaniel*

Undir 50

Cavalier King Charles Spaniel**

59

3570

97,8

2,2

*Nær ekki inn á lista yfir 100 tegund þar  sem ekki hafa verið send inn yfir 50 vottorð.

**Ekki er skylt að hnéskeljaskoða fyrir pörun en gert er ráð fyrir hnéskeljaskoðun við hjartahlustun (sem er skylda fyrir pörun).



Powered by Create your own unique website with customizable templates.
  • Forsíða
  • Deildin
    • Um deildina >
      • Tilgangur ræktunardeilda
      • Stjórn
    • Fundargerðir >
      • 2022-23
      • 2021-22
      • 2020-21
      • 2019-20
      • 2018-19
      • 2017-18
      • 2016-17
      • 2015-16
      • 2014-2015
      • 2012-2013
      • 2011-2012
      • 2010-2011
      • 2009-2010
  • Ræktun
    • Ræktendur
    • Ræktunarkröfur
    • Pörunarsamningur
  • Heilsufar
    • Hnéskeljalos
  • Sýningar
    • Úrslit sýninga >
      • 2022
      • 2021
      • 2020
      • 2019
      • 2018
      • 2017
      • 2016
      • 2015
      • 2014
      • 2013
      • 2012
      • 2011
      • 2010
      • 2009
      • 2008
      • BOB & BOS '95-08
    • Stigahæstu hundar ársins >
      • 2022
      • 2021
      • 2019
      • 2018
      • 2017
      • 2016
      • 2015
      • 2014
      • 2013
      • 2019
      • 2012
      • 2011
      • 2010
      • 2009
      • 2008
      • Útreikningar stiga
  • Tegundin
    • Almennt um Chihuahua
    • FCI staðallinn á íslensku
    • FCI staðallinn á ensku
    • Ræktunarkröfur
  • Greinar
    • Hnéskeljalos
    • Stress
    • Svo þig langar að rækta?
    • Móðurafaáhrifin
    • Inn-ræktun, línu-ræktun, óskyld-ræktun ?
    • Innkall
    • Forðastu hundsbit
    • Leiktu við hundinn þinn
    • Sjálfboðastörf
  • English